Als patiënt heeft u bepaalde rechten in de zorg. Uw huisarts moet u helpen op het gebied van uw gezondheid, en u informatie geven over uw gezondheidstoestand. Uw rechten zijn:

Recht op informatie

U heeft recht op duidelijke informatie over uw gezondheidstoestand, de behandeling ervan en eventuele risico’s. Als er alternatieve medische behandelingen zijn, moet uw huisarts u hier op wijzen zodat u een goede keuze kunt maken uit verschillende behandelingen. Dit gaat over alternatieven in de reguliere gezondheidszorg, dus niet over alternatieve geneeswijzen.

Soms krijgt de wettelijke vertegenwoordiger (ook) informatie. De wettelijk vertegenwoordiger is een familielid (meestal de ouders/verzorgers), een gemachtigde of een mentor. Deze wordt geïnformeerd als:

• De patiënt wilsonbekwaam is.
• De patiënt jonger is dan 16 jaar. 

Jongeren tussen 12 en 16 jaar krijgen zelf ook een uitleg van de arts. Bij patiënten vanaf 16 jaar zal de arts de ouders/verzorgers alleen informeren als de patiënt dat zelf wil. 

Toestemming voor een onderzoek of behandeling

Een arts mag u alleen onderzoeken of behandelen als u daar toestemming voor geeft. Een uitzondering is een noodsituatie waarbij de hulpverlener niet weet wat uw wens is. Als u bijvoorbeeld een ongeluk heeft gehad en niet aanspreekbaar bent, mogen hulpverleners zonder uw toestemming een behandeling inzetten om uw leven te redden. 

Kinderen onder de 12 jaar mogen niet zelf beslissen over het medisch onderzoek of de behandeling. Dat doen hun ouders. Jongeren tussen 12 en 16 jaar beslissen samen met hun ouders. Jongeren vanaf 16 jaar mogen zelf beslissen.

Medisch dossier en privacy

Medische hulpverleners zijn verplicht een medisch dossier bij te houden waarin al uw medische gegevens worden bewaard. Bijvoorbeeld over uw aandoening, de behandeling en de bevindingen van verschillende hulpverleners. Sommige van deze gegevens worden doorgegeven aan uw zorgverzekeraar en aan het Centraal Administratie Kantoor (CAK), om te bepalen of u een vergoeding krijgt.

De huisarts mag uw medische gegevens niet aan anderen geven. Dit is het medisch beroepsgeheim. Hij mag die gegevens alleen verstrekken als:

• U daar zelf toestemming voor heeft gegeven. 
• Als er een wettelijke plicht voor is (bijvoorbeeld bij besmettelijke infectieziekten).
• In een noodsituatie, bijvoorbeeld als er sprake is van kindermishandeling. 
• Als een andere hulpverlener, die direct bij uw behandeling is betrokken, de gegevens nodig heeft. U kunt hier overigens bezwaar tegen maken. 

Het recht op vrije keuze van de hulpverlener

U mag zelf een huisarts kiezen. In de praktijk kan het echter voorkomen dat u niet terecht kunt bij de huisarts van uw keuze. Bijvoorbeeld omdat:

• Die huisarts geen ruimte heeft voor nieuwe patiënten. 
• Uw zorgverzekeraar geen contract heeft met die huisarts. Let hierop als u een ‘in natura’-polis heeft afgesloten bij uw zorgverzekeraar. 
• U te ver weg woont van die huisarts.
• U andere ideeën heeft over zorg dan de huisarts. Dit kan bijvoorbeeld spelen bij opvattingen over alternatieve geneeswijzen of over euthanasie. 

Het klachtrecht

Als u niet tevreden bent over de zorg die uw huisarts biedt, kunt u een klacht indienen. 

Uw plichten 

U heeft als patiënt ook plichten:

• U moet de hulpverlener duidelijk en volledig informeren, zodat hij u op een verantwoorde wijze kan onderzoeken en behandelen. 
• U moet zo veel mogelijk meewerken aan onderzoek en behandeling door de adviezen en voorschriften op te volgen die de hulpverlener u geeft.

Opname en behandeling onder dwang

In uitzonderlijke situaties kan een patiënt onder dwang opgenomen worden in een instelling, en daar zo nodig onder dwang behandeld worden. Dit kan alleen als de patiënt een gevaar vormt voor zichzelf of voor zijn omgeving door een stoornis van de geestesvermogens (een psychische ziekte, een verstandelijke beperking of een psychogeriatrische aandoening, zoals dementie). Zie voor informatie hierover www.dwangindezorg.nl.